Dwa dni dodatkowego urlopu? Tak pracownik może potraktować wolne na działanie siły wyższej

Urlop na żądanie jest wliczany do wymiaru przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Mówiąc inaczej każdy dzień z czterech możliwych w roku dni urlop na żądanie skraca ten urlop – dzień po dniu albo o cztery dni, bo prawo umożliwia skorzystanie z urlopu na żądanie albo w wymiarze jednego dnia, albo czterech dni od razu, w każdym roku kalendarzowym. Tymczasem wolne na działanie siły wyższej to dodatkowe dni zwolnienia z pracy. Za to charakteryzują je gorsze zasady wynagradzania za takie wolne niż w przypadku urlopu na żądanie.

Wolne na działanie siły wyższej: co to jest

Z dniem 26 kwietnia 2023 roku pracownicy zyskali nowe  uprawnienie tj. zwolnienie od pracy z powodu działania  siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna  natychmiastowa obecność pracownika.

Jak wskazuje Państwowa Inspekcja Pracy, skorzystać tu należy z orzecznictwa sądowego. I tak w wyroku z dnia 13 maja 2021 roku, V CSKP 83/21, LEX  nr 3174818 Sąd Najwyższy zdefiniował siłę wyższą jako  zdarzenie zewnętrzne, nadzwyczajne i nieuchronne oraz  w danym układzie stosunków niemożliwe do przewidzenia.

Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej przysługuje  pracownikowi w wymiarze 2 dni albo 16 godzin w roku  kalendarzowym.

Aby pracownik mógł skorzystać z tego zwolnienia,  będą musiały wystąpić jednocześnie trzy przesłanki: działanie siły wyższej, pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą  lub wypadkiem, konieczność natychmiastowej obecności pracownika.

Siłą wyższa: wolne na godziny czy na dni

O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym tego zwolnienia decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym.

Wniosek pracownik zobowiązany jest zgłosić najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Kodeks pracy nie precyzuje, w jakiej formie pracownik może składać wniosek o zwolnienie z powodu siły wyższej. Należy uznać, że może to zrobić w każdy sposób – a więc osobiście, w formie pisemnej, elektronicznej czy też za pomocą SMS bądź przez telefon.

Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu

pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Dla przykładu – pracownik zatrudniony w 1/2 wymiaru czasu pracy ma prawo do 8 godzin zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w roku kalendarzowym (16 godz. x 1/2etatu = 8 godz.) z kolei pracownik zatrudniony na 1/3 etatu będzie miał prawo do 6 godzin zwolnienia z tytułu siły wyższej (16 godz. x 1/3 etatu = 5,33 godz.; po zaokrągleniu 6 godz.).

Pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Wolne na działanie siły wyższej: uwaga na wynagrodzenie

Za czas zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Wynagrodzenie to oblicza się jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy.

Tymczasem w przypadku urlopu na żądanie, z którego można skorzystać w podobnych sytuacjach, przysługuje wynagrodzenie w pełnej wysokości.   ([email protected]) fot. GregoryButler/pixabay  © Materiał chroniony prawem autorskim