Kapliczki i przydrożne krzyże są, jak wykrzykniki. Wołają: "Zatrzymaj się"

Warto zauważać  i doceniać kapliczki przede wszystkim jako znaki wiary naszych przodków. Są one elementem ich kultury i wierności tradycji. Częstą bywają świadectwem historii tych ziem, pamiątką szczególnych wydarzeń. Dawały nadzieję, wskazywały drogę, chroniły przed nieszczęściami, utwierdzały w wierze, były zachętą do modlitwy. Ale nie tylko. O przystanek i modlitwę proszą przydrożne krzyże.

Książka pt. "kapliczki, figury i krzyże przydrożne w Małopolsce w rysunkach Katarzyny Mentel i w wierszach współczesnych poetów polskich", która została wydana w 2018 roku powiększyła bardzo bogaty zasób Sandecjanów.

Publikacja jest zgłoszona do VII edycji konkursu o Nagrodę im. Ks. Prof. Bolesława Kumora w kategorii "Książka o Sądecczyźnie". Rekomendują ją: Antoni Malczak i Piotr Gryźlak z Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, który jest wydawcą tej publikacji.

Autorkami tej książki są: Katarzyna Mentel, dr hab. Janina Kwiek-Osiowska, Lucyna Witkowska i inni.

Piękno słowa, religijnej, czasami wręcz mistycznej poezji i niezwykły urok kapliczek, figur oraz krzyży narysowanych wprawną ręką artystki Katarzyny Mentel i zarejestrowanych na fotografiach Lucyny Witkowskiej – tak można streścić tę książkę.

W słowie od wydawcy czytamy:

„Oddając w Państwa ręce ten album, otaczamy wdzięczną pamięcią wszystkich twórców kapliczek - znanych i nieznanych artystów, rzeźbiarzy, malarzy i konstruktorów. Myślimy o tych, którzy stworzyli małe arcydzieła, ale także o tych, których kapliczki nie zaspokajają może wyrafinowanych estetycznych gustów, a jednak są efektem owej nazwanej przez Zegadłowicza „miłości potrzebującej" i „rozumienia radosnego". I jako takie doceniamy je wszystkie i każdą z osobna.

- Kapliczki są elementem kultury i wierności tradycji. Często bywają świadectwem historii ziem, pamiątką szczególnych wydarzeń. Wiele z nich to najcenniejsze zabytki okolic, w których je posadowiono. Niezależnie od materii, z której były tworzone i formy, jaką przybierały, pełniły liczne ważne funkcje w życiu lokalnej społeczności - mówi Piotr Gryźlak z Małopolskiego Centrum Kultury "Sokół" w Nowym Sączu. - Dawały nadzieję, wskazywały drogę, chroniły przed nieszczęściami, utwierdzały w wierze, były zachętą do modlitwy. Wiele z nich nadal spełnia swoje funkcje, zwłaszcza w maju, gdy wierni gromadzą się przy nich, by odśpiewać Litanię loretańską. Ludzie dbają o nie, ozdabiają kwiatami i wstążkami, a czasem nawet podejmują starania o profesjonalną renowację.

Jednakże wiele kapliczek - zbyt wiele! - niszczeje w zapomnieniu - dodaje. - Być może ocali je od zagłady ten album z pięknymi grafikami Katarzyny Mentel według koncepcji Janiny Kwiek-Osiowskiej, która wybrała wiersze ilustrujące nie tylko te urocze obiekty sakralnej architektury, często w odwołaniu do konkretnych miejsc naszego regionu, ale też wyrażane przez nie znaczenia i emocje, jakie z nimi wiązały całe pokolenia.

Kapliczki same w sobie są jak poezja. Niechaj więc bożą się i kapliczą w małopolskim krajobrazie, niech stróżują zadumaniem wiecznej tożsamości jako wdzięczne znaki naszej duchowości i kultury. Niech trwają”.

W publikacji pojawiają się liczne kapliczki, figury i krzyże z całej Małopolski, w tym – rzecz jasna – z Sądecczyzny. Ilustrują je wiersze poetów bardzo znanych, jak choćby: ks. Jan Twardowski, Jerzy Harasymowicz, Julian Tuwim, Kazimiera Iłłakowiczówna, Jalu Kurek, ale też tych związanych z naszym regionem, m.in.: Wandy Łomnickiej-Dulak, Krystyny Dulak-Kulej, Antoniego Kiemystowicza, Barbary Paluchowej, Marii Piniańskiej, Stanisławy Widomskiej, Marii Lebdowiczowej. Ten wybór, to zasługa dr hab. Janiny Kwiek-Osiowskiej, wspaniałej sądeckiej polonistki, profesorki II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Konopnickiej w Nowym Sączu, autorki wielu publikacji, mieszkającej w Krakowie.

Katarzyna Mentel - to malarka, portrecistka, ilustratorka i grafik komputerowy, nowosądeczanka, od lat mieszkająca w Krakowie. Jest absolwentką Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Józefa Czapskiego. Ukończyła kierunek „Grafika użytkowa” w Krakowskiej Szkole Wyższej im. A. F. Modrzewskiego (obecnie Akademia). Miała 14 wystaw indywidualnych, w tym dwie w Chicago. Jej prace prezentowane były też na wielu wystawach zbiorowych. Zdobywczyni nagród w licznych konkursach. Dwukrotnie otrzymała Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki oraz stypendium dla wyróżniających się uczniów. Autorka albumu Tradycja i nowoczesność Klasztoru oo. Cystersów w Krakowie-Nowej Hucie (filia klasztoru w Mogile).

Książka liczy 163 stron. Wydawca: Małopolskie Centrum Kultury "Sokół" w Nowym Sączu. Nowy Sącz - Kraków (2018).

IM.